هزینه‌های داوری و عوامل مؤثر بر آن

در بحث هزینه‌های داوری و عوامل مؤثر بر آن ابتدا باید بدانیم اصلا داوری چیست؟ داوری حقوقی یک روش حل و فصل اختلافات است که در آن طرفین دعوا به جای مراجعه مستقیم به دادگاه‌های رسمی، اختیار تصمیم‌گیری را به یک یا چند داور محول می‌کنند.

داور شخصی است متخصص و بی‌طرف که بعد از بررسی پرونده و استماع طرفین، رأیی قطعی و الزام‌آور صادر می‌کند.

به زبان ساده: به جای رفتن سراغ قاضی دادگاه، طرفین خودشان یک «قاضی توافقی» انتخاب می‌کنند که اختلاف‌شان را حل کند.

ویژگی‌های مهم داوری حقوقی

در بحث هزینه‌های داوری و عوامل مؤثر بر آن بحث ویژگی های مهم داوری حقوقی هست. اختیاری بودن: معمولا طرفین خودشان داور را انتخاب می‌کنند، مگر در موارد قانونی اجباری.

سرعت بیشتر: اغلب سریع‌تر از دادگاه است، چون تشریفات اداری کمتر است.

قطعی بودن رأی: رأی داور لازم‌الاجراست و به سختی قابل اعتراض در دادگاه است، مگر در موارد محدود.

خصوصی بودن: جلسات داوری معمولاً محرمانه هستند و برخلاف دادگاه، عمومی نیستند.

داوری معمولا در قراردادها و اختلافات تجاری، پیمانکاری و بین‌المللی بسیار استفاده می‌شود.

اگر بخواهی، می‌توانم یک مثال ساده واقعی از داوری حقوقی هم برایت بزنم تا بهتر متوجه شوی. می‌خوای بزنم؟

داوری حقوقی – مثال

حتماً! یک مثال ساده و واقعی می‌تواند این‌طور باشد:

فرض کن دو شرکت، شرکت A و شرکت B، قراردادی برای ساخت یک پروژه ساختمانی منعقد می‌کنند. بعد از مدتی، بین آن‌ها اختلاف پیش می‌آید: شرکت A می‌گوید شرکت B کار را درست انجام نداده و شرکت B می‌گوید پرداخت‌ها به موقع انجام نشده است.

به جای اینکه مستقیم به دادگاه بروند، در قرارداد خود بندی گذاشته‌اند که می‌گوید: (هر اختلافی بین طرفین باید از طریق داوری حل شود.)

پس:

آن‌ها یک داور متخصص در امور ساختمانی و حقوق قراردادها را انتخاب می‌کنند.

داور جلساتی با هر دو شرکت برگزار می‌کند و مدارک و شواهد را بررسی می‌کند.

در نهایت، داور رأیی صادر می‌کند که مشخص می‌کند کدام شرکت باید چه اقداماتی انجام دهد یا چه مبلغی پرداخت کند.

مزیت داوری حقوقی سازمانی

مزیت این روش این است که:

سریع‌تر از دادگاه است، چون تشریفات دادگاه را ندارد.

خصوصی است، اطلاعات شرکت‌ها محرمانه می‌ماند.

رأی داور الزام‌آور است و هر دو طرف موظف به اجرای آن هستند، مگر در شرایط خیلی محدود که خلاف قانون باشد.

اگر بخواهی، می‌توانم یک جدول کوتاه مقایسه داوری با دادگاه هم برایت بسازم تا فرق‌شان دقیقاً معلوم شود. می‌خوای بسازم؟

مقاله مرتبط:

داوری چیست؟

داوری یکی از روش‌های پرکاربرد و مؤثر برای حل‌وفصل اختلافات در حوزه‌های تجاری، حقوقی و بین‌المللی است. استفاده از داوری به جای مراجعه به دادگاه‌ها به دلایلی مانند سرعت رسیدگی، تخصصی بودن فرآیند، محرمانگی و قابلیت اجرای بین‌المللی رأی داوری رو به افزایش است. با این حال، یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های طرفین در انتخاب داوری، هزینه‌های داوری است که می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در تصمیم‌گیری داشته باشد.

هزینه داوری تنها محدود به حق‌الزحمه داور نیست، بلکه شامل مجموعه‌ای از هزینه‌های اداری، جانبی و وکالتی است که در طول فرآیند داوری ایجاد می‌شود. شناخت دقیق عوامل مؤثر بر هزینه داوری کمک می‌کند تا طرفین بتوانند با برنامه‌ریزی بهتر، از افزایش غیرضروری هزینه‌ها جلوگیری کنند.

انواع هزینه‌های داوری

انواع هزینه های داوری شامل یکسری هزینه های زیر میگردد.

حق‌الزحمه داور یا هیئت داوری

مهم‌ترین بخش هزینه‌های داوری، حق‌الزحمه داور یا داوران است. این هزینه ممکن است به صورت مقطوع، ساعتی یا بر اساس ارزش مالی خواسته تعیین شود. در دعاوی پیچیده یا با ارزش بالا، استفاده از هیئت داوری سه‌نفره رایج است که باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود.

هزینه‌های مؤسسه داوری

در داوری‌های سازمانی، مؤسسات داوری مانند اتاق‌های بازرگانی یا مراکز داوری بین‌المللی، هزینه‌هایی برای مدیریت پرونده، تعیین داور و نظارت بر روند داوری دریافت می‌کنند. این هزینه‌ها معمولاً بر اساس تعرفه‌های مشخص محاسبه می‌شود.

هزینه‌های وکیل و مشاوره حقوقی

استفاده از وکیل در داوری الزامی نیست، اما در دعاوی مهم و پیچیده، طرفین معمولاً از وکلای متخصص در داوری کمک می‌گیرند. این موضوع باعث افزایش هزینه‌های جانبی داوری می‌شود.

هزینه کارشناسی و کارشناسان فنی

در بسیاری از اختلافات فنی یا مالی، استفاده از کارشناس داوری برای ارائه گزارش تخصصی ضروری است. هزینه کارشناسی و حضور در جلسات داوری جزئی از هزینه‌های داوری محسوب می‌شود.

هزینه جلسات و تشریفات داوری

این هزینه‌ها شامل اجاره محل جلسات، ایاب‌وذهاب داوران و طرفین، تکثیر و چاپ اسناد و سایر خدمات اجرایی است که در مجموع بر هزینه‌های کلی داوری اثرگذار است.

هزینه‌های ترجمه و تفسیر

در داوری بین‌المللی یا دعاوی با اسناد به زبان خارجی، استفاده از مترجم و خدمات ترجمه رسمی می‌تواند بخش مهمی از هزینه‌ها را تشکیل دهد.

عوامل مؤثر بر هزینه‌های داوری

نوع داوری (داوری داخلی یا بین‌المللی)

داوری بین‌المللی معمولاً هزینه‌برتر از داوری داخلی است، زیرا نیاز به داوران خارجی، ترجمه اسناد و جلسات متعدد در کشورهای مختلف وجود دارد.

تعداد داوران

هرچه تعداد داوران بیشتر باشد، هزینه داوری افزایش می‌یابد. داوری با داور واحد کم‌هزینه‌تر است اما در دعاوی مهم، استفاده از هیئت داوری سه‌نفره رایج است.

پیچیدگی و ماهیت اختلاف

هرچه موضوع اختلاف پیچیده‌تر و تخصصی‌تر باشد، نیاز به جلسات طولانی‌تر و کارشناسان متعدد افزایش یافته و هزینه‌های داوری بالاتر می‌رود.

ارزش مالی خواسته

در بسیاری از سیستم‌های داوری، هزینه‌ها بر اساس ارزش مالی خواسته محاسبه می‌شود. بنابراین دعاوی با ارزش بالا معمولاً پرهزینه‌تر هستند.

مدت زمان رسیدگی داوری

طولانی شدن فرآیند داوری به دلیل پیچیدگی پرونده یا رفتار طرفین، باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود.

رفتار طرفین

عدم همکاری، ارائه اسناد ناقص یا درخواست‌های متعدد می‌تواند روند داوری را طولانی و هزینه‌ها را افزایش دهد.

نحوه پرداخت و تقسیم هزینه‌های داوری

در اصل، هزینه‌ها معمولاً بین طرفین تقسیم می‌شود، مگر اینکه توافق دیگری صورت گرفته باشد. هیئت داوری ممکن است طرف بازنده را به پرداخت تمام یا بخشی از هزینه‌های داوری ملزم کند. این روش می‌تواند نقش بازدارنده در دعاوی بی‌اساس داشته باشد.

راهکارهای کاهش و مدیریت هزینه‌های داوری

برای کنترل هزینه‌ها، می‌توان از راهکارهایی مانند:

انتخاب داور واحد در دعاوی ساده

تعیین دقیق قواعد داوری در قرارداد

استفاده از جلسات آنلاین و ابزارهای الکترونیکی

تشویق طرفین به همکاری و حسن نیت

استفاده کرد. این روش‌ها کمک می‌کنند هزینه‌های جانبی داوری کاهش یابد و روند رسیدگی سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر شود.

هزینه‌های داوری یکی از مهم‌ترین ملاحظات در انتخاب داوری برای حل اختلاف است. این هزینه‌ها تحت تأثیر عواملی مانند نوع داوری، تعداد داوران، پیچیدگی دعوا، ارزش مالی خواسته و رفتار طرفین قرار دارند.

آگاهی از این عوامل و مدیریت دقیق آن‌ها، به طرفین کمک می‌کند تا با انتخاب هوشمندانه، هم از مزایای داوری داخلی یا بین‌المللی بهره‌مند شوند و هم از تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری کنند.

جهت ثبت نام در دوره های داوری DBA داوری دانشگاه تهران با مشاورین مرکز ما از طریق منوی تماس با ما ارتباط برقرار نمایید. با شماره های 88534186 – 021 و 88524538 – 021 با مشاورین ما در ارتباط باشید.

مقاله پیشنهادی:

دوره های آموزشی داوری و مهارت های موردنیاز